بالابر
بالابر به ماشینی اطلاق می‌شود که به منظور حمل بار و نفر، یا کار در ارتفاع و یا در خطوط تولید جهت انتقال بار و هم سطح سازی به کار می‌رود.
بالابرها از مکانیزم‌های مختلفی برای بالابری استفاده کرده و تفاوت‌های اساسی با بالاکشنده‌ها و جرثقیل‌ها و لیفتراک‌ها دارند. نیروی بالابری توسط انواع مکانیزم‌ها در دستگاه‌های مختلف ایجاد می‌گردند که هریک با توجه به نوع کاربرد و نیاز مشتری طراحی می‌گردند. درهریک از این بالابرها عوامل تعیین کننده‌ای همچون ظرفیت، ایمنی، محیط کاری، نوع کاربرد و قیمت تمام شده دستگاه، نوع مکانیزم را مشخص می‌نماید.
بالابرها به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:
بالابرهای سیار
جهت کار در ارتفاع و یا انتقال بار و نفر و انجام امور خدماتی، رنگ آمیزی، ساخت سازه‌ها و ساختمان‌ها و… کاربرد دارد. بالابرهای سیار می‌تواند خود کششی و یا از نوع هلی یا push around باشد. با توجه به نوع دسترسی به دو دسته تقسیم می‌شود:
الف- بالابرهای سیار با دسترسی عمودی : این نوع بالابر فقط به صورت عمودی توانایی حمل بار و نفر داشته و به کار می‌رود. متداول‌ترین این نوع دستگاه‌ها، بالابرهای هیدرولیکی آکاردئونی (قیچی - Scissor Lifts) و ریلی می‌باشد. ;که جهت دسترسی در ارتفاعات مختلف ساخته می‌شود
ب- بالابرهای سیار با دسترسی عمودی و افقی : به این بالابرها اصطلاحاً بوم لیفت گفته می‌شود که در نوع هیدرولیکی مفصلی و هیدرولیکی تلسکوپی و یا ترکیبی به بازار عرضه می‌گردد. این مدل دستگاه‌ها معمولاً به منظور کار در ارتفاع‌های زیاد، جهت جابجایی نفر و دسترسی به نقاط جانبی در ارتفاع کاربرد دارند و به دلیل استفاده از مکانیزم هیدرولیک دارای ایمنی مناسب می‌باشد. هریک از این نوع بالابرها نیز می‌تواند به صورت قابل یدک [۲]، نصب شده بر روی کامیون و یا خود محرک (Self Propelled) به بازار عرضه شوند.
بالابرهای ثابت
بالابرهای ثابت معمولاً در خطوط تولید، انبارها و… جهت جابجایی بارهای سنگین، تخلیه و بارگیری از خودرو و همسطح سازی کاربرد دارند. این نوع بالابرها با مکانیزم‌های مختلف هیدرولیکی، زنجیری، کابلی و یا به صورت ترکیبی ساخته می‌شوند که در این میان بالابرهای هیدرولیکی ثابت با مکانیزم قیچی ایمن‌ترین آنها و بالابرهای کابلی به دلیل احتمال قطع کابل، خارج شدن از قرقره وینچ و یا گیر کردن اشیا و اندام بدن میان کابل و وینج، خطر آفرین‌ترین آنها به حساب می‌آید. دراینجا انواع بالابرهای هیدرولیکی ثابت که دارای ایمنی مناسب نسبت به دیگر مدل‌های معرفی شده می‌باشند توضیح داده شده است. این بالابرهای ثابت معمولاً نیاز به یک چاهک داشته که در زمان جمع شدن، دستگاه درون آن قرار گرفته و با زمین همسطح شود.
الف- بالابرثابت هیدرولیک جک مستقیم : در این مدل جک هیدرولیک مستقیماً به میز بار متصل بوده و آن را به سمت بالا هدایت می‌کند. دراین حالت جک در زیر پلاتفرم قراردارد.
ب- بالابرهای ثابت آکاردئونی: در این حالت مکانیزم قیچی توسط جک هیدرولیک باز شده و ارتفاع مورد نیاز را تأمین می‌نماید.
پ- بالابرهای ثابت زنجیری و کابلی هیدرولیکی: دراین حالت چرخ زنجیر و یا قرقره کابل توسط جک هیدرولیک نیمی از کورس حرکت را طی کرده و نیرو توسط زنجیر یا کابل به میز کار انتقال پیدا می‌کند و کل مسیر را طی می‌نماید.
دسته‌بندی بالابرها بر اساس نوع مکانیزم بالابری و مقایسه آنها
بالابرهای هیدرولیکی
به مکانیزم‌هایی که نیروی بالابری توسط هیدرولیک و مدار هیدرولیک تأمین می‌گردند گفته می‌شود. بالابرهای هیدرولیکی درچند مدل آکاردئونی، بالابر هیدرولیک جک مستقیم، بوم لیفت‌های مفصلی و تلسکوپی، تلسکوپی-زنجیری هیدرولیکی، ترکیب هیدرولیک زنجیر ویا ترکیب هیدرولیک کابل تولید می‌گردند که از لحاظ ایمنی به ترتیب گفته شده در بالا دارای بیشترین ضریب اطمینان می‌باشند.
بالابرهای زنجیری
در این نوع مکانیزم بار توسط مکانیزم زنجیر و وینچ طراحی شده، به حرکت در می‌آید که در صورت استفاده از زنجیرهای دوبل و ترمزهای ضد سقوط می‌تواند کاربرد داشته باشد.
بالابرهای کابلی
در این نوع مکانیزم بار توسط مکانیزم کابل و وینچ طراحی شده، به حرکت در می‌آید که در صورت استفاده از کابل‌های دوبل و ترمزهای ضد سقوط می‌تواند کاربرد داشته باشد.
بالابر نفر
بالابر نفری وسیله‌ای مکانیکی است که امکان دسترسی موقتی افراد در ارتفاع را به منظور دستیابی به تجهیزات بلند مرتبه فراهم می‌کند. انواع متنوعی از بالابرهای نفری موجود است و با عنوان‌های بالابر آکاردئونی (قیچی)، بالابر کشویی (ریلی)، بالابر مفصلی، بالابر تلسکوپی، بالابر مفصلی-تلسکوپی، بالابر عمود بر(Vertical Mast) و… شناخته شده‌اند.
بالابر روشنایی
بالابر روشنایی وسیله‌ای است مکانیکی که توسط مکانیزم کابل و وینچ طراحی شده، در این نوع بالابر، بار به سمت پایین و سطح زمین حرکت می‌کند. این بالابر فقط مناسب جابجایی انواع روشنایی، لوستر و حتی دوربین مدار بسته می‌باشد.
دسته‌بندی انواع بالابر نفر از نظر ارتفاع، ظرفیت و کاربرد
بالابرهای آکاردئونی (قیچی)
این بالابرها از ارتفاع ۳ متر تا ۳۰ متر، جهت کار در ارتفاعات مختلف تولید می‌گردد. این نوع بالابرها جهت استفاده در زمینه‌های ساخت و ساز، خدمات عمومی، شست‌وشو، تعمیرات، نگهداری، رنگ آمیزی، آزین بندی و… ساخته شده که برای استفاده آسان در فضاهای باریک مناسب است. ظرفیت بالا، سطح وسیع سکو، امکان کار همزمان چندین نفر، ارتفاع بسته شده کوتاه و تکان‌های اندک در ارتفاع از مزیت‌های این نوع بالابر است. بالابرهای سیار قیچی می‌تواند خود محرک، قابل یدک و یا قابل جابجایی توسط نفر باشند. انواعی که مجهز به موتور دیزل یا موتور بنزینی هستند جهت کار در مکانهایی با سطوح ناهموار و انواع دارای موتور الکتریکی جهت کار در فضاهای داخلی مناسب می‌باشند. ظرفیت سبد این دستگاه‌ها از ۲۳۰ کیلوگرم تا ۲۰۰۰ کیلوگرم می‌باشد.
Haulotte Scissor Lift
بالابرهای مفصلی
جهت دسترسی به ارتفاعات مختلف از ۱۰ الی ۲۵ متر، در هر مکانی که تعمیر، نگهداری و خدمات نیاز باشد، قابل استفاده است. حرکت بازوهای (بوم) این مدل بالابرها به شکل مفصل بوده و قدرت مانور بالایی را ایجاد می‌نماید. این نوع بالابرها نیز دارای انواع خود محرک (دیزلی، برقی، هیبریدی) و یا قابل نصب بر روی خودرو و نبز قابل یدک بوده و دسترسی افقی از ۵ متر به بالا را ایجاد می‌نمایند. ظرفیت این بالابرها از ۲۰۰ کیلوگرم به بالا متغیر است.
بالابرهای تلسکوپی
این نوع بالابرها دسترسی از ۱۲ متر تا ۱۰۰ متر را امکان‌پذیر می‌سازند. حرکت بازوی (بوم) این مدل بالابرها به صورت تلسکوپ بوده و به همین دلیل دسترسی به ارتفاع بسیار زیاد را ممکن می‌سازد ولی در مقایسه با نوع مفصلی از قدرت مانور کمتر و نقاط کور بیشتری برخوردار است. برخی از مدل‌های این دستگاه دارای یک بازوی متحرک نهایی (Jib) یا اصطلاحاً فلای بوم، جهت دسترسی هرچه بیشتر به سطح افق می‌باشد. این بالابرها نیز دارای انواع خود محرک (دیزلی، برقی، هیبریدی) و یا قابل نصب بر روی خودرو و نیز قابل یدک هستند. ظرفیت این بالابرها از ۲۰۰ کیلوگرم تا ۴۵۰ کیلوگرم متغیر است و در برخی مدل‌های خاص به ۱۰۰۰ کیلوگرم نیز می‌رسد.
بالابرهای مفصلی-تلسکوپی
این نوع بالابرها دسترسی از ۱۴ متر تا ۴۵ متر را امکان‌پذیر می‌سازند. این نوع از بالابر دارای دو نوع بازو (بوم) یکی با حرکت مفصل مانند و دیگری با حرکت تلسکوپ مانند می‌باشد. به همین جهت در مقایسه با انواع مفصلی و یا تلسکوپی از قدرت مانور بسیار زیاد و نقاط کور کمتری برخوردار است. برخی از مدل‌های این دستگاه نیز دارای یک بازوی متحرک نهایی (Jib)، جهت دسترسی هرچه بیشتر به سطح افق بوده که قدرت مانور و سهولت استفاده را بسیار افزایش خواهد داد. این بالابرها نیز دارای انواع خود محرک (دیزلی، برقی، هیبریدی) و یا قابل نصب بر روی خودرو و نیز قابل یدک هستند. ظرفیت این بالابرها از ۲۰۰ کیلوگرم تا ۴۵۰ کیلوگرم متغیر است.
بالابر خودرویی تلسکوپی
بالابرهای خودرویی/کامیونی (Truck Mounted Platforms)
با نصب بالابرهای بوم لیفت مفصلی، تلسکوپی، یا مفصلی-تلسکوپی و همچنین بالابرهای قیچی بر روی خودروهای باری، انواع بالابرهای خودرویی تولید می‌شوند. این نوع بالابرها برای طی مسافت‌های طولانی، جهت استفاده شهری، برون شهری و خدماتی مناسب بوده و دسترسی از ارتفاع ۱۰ متر تا ۱۰۰ متر را امکان‌پذیر می‌سازد. ظرفیت این بالابرها از ۲۰۰ کیلوگرم تا ۴۵۰ کیلوگرم متغیر است و در برخی مدل‌های خاص به ۱۰۰۰ کیلوگرم نیز می‌رسد.
بالابرهای قابل یدک
این نوع از بالابرها با قابلیت‌های چندگانه جهت استفاده در محیط‌های داخلی و خارجی با دسترسی ارتفاع ۵ الی ۲۲ متر تولید شده و یکی از بهترین انواع بالابر، برای استفاده‌های حرفه‌ای و یدک کشیدن در مسافت‌های طولانی به حساب می‌آید. حجم کم و سبک بودن این ماشین‌ها به همراه چرخ‌های خودرویی استفاده شده در آن، این امکان را فراهم می‌کند تا به هر سایت کاری و سطوح ناهموار خاکی و شنی یدک کشیده شود. جک‌های جانبی آن قابلیت تعادل و تثبیت حتی روی زمین‌های ناهموار را دارند. بالابرهای قابل یدک در انواع تلسکوپی، مفصلی، مفصلی-تلسکوپی و آکاردئونی موجود می‌باشند. ظرفیت این بالابرها از ۲۰۰ کیلوگرم تا ۴۰۰ کیلوگرم متغیر است.
بالابرهای ریلی دستی (Push Around Platforms)
این بالابرها سبک، کم حجم و طراحی شده جهت محیط‌هایی با سطوح کف با مقاومت پائین و شکننده می‌باشد. این نوع پلاتفرم‌های الکتریکی جهت محیط‌های داخلی با سطح هموار مورد استفاده قرار می‌گیرد. بالابرهای الکتریکی تک ریل از ارتفاع ۷ الی ۱۴ متر موجود می‌باشد، بسیار سبک بوده و قابلیت جابجایی بسیار آسان و قیمت پایین‌تر دارند ولی در عوض در مقایسه با دیگر بالابرها از ظرفیت کمتر، تکان‌های بیشتر، ارتفاع بسته شده بیشتر و عمر کمتری برخوردارند. برخی از انواع ۲ ریل و ۴ ریل نیز برای ارتفاعات بالاتر وجود دارند که در مقایسه با مدل‌های تک ریل از نوسانات کمتری برخوردار است و سکوی کار وسیع تری دارد.
بالابرهای عمودبر (Vertical Masts)
پلاتفرم‌هایی ایده‌آل جهت استفاده در مکان‌های با دسترسی سخت می‌باشند. بالابرهای عمودبر بصورت مستقیم از ارتفاع ۶ تا ۱۰ متر صعود می‌نمایند. این بالابرها عمدتاً جهت کارهای تعمیر و نگهداری و استفاده در انبارها و فروشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این بالابرها قابل استفاده در محیط‌های داخلی و خارجی بوده و با استفاده از لاستیک‌های سفید هیچگونه ردی از خود روی کف محیط کار باقی نمی‌گذارند.
بالابرهای عنکبوتی(Spider Lifts)
بالابرهای عنکبوتی بصورت قابل توجه قابلیت کار در ارتفاع را افزایش می‌دهند. نیاز به فضای کم و ارتفاع دسترسی بالا این بالابرها را قادر می‌سازد تا از هر مانعی برای رسیدن به محل کار به راحتی عبور نمایند. عرض کم این نوع بالابر در هنگام بسته شده عبور از درب‌ها را ممکن ساخته و در مدل‌های تسمه‌ای عبور از سطوح ناهموار خاکی، چمن و حتی بالاروی از پله امکان‌پذیر است. نیروی محرکه قدرتمند، قدرت مانور بالا و توزیع وزن مناسب را در این بالابرها تضمین می‌نماید. طراحی ویژه جک‌های جانبی اجازه استفاده از بالابر را تا شیب‌های ۴۰ درجه به این دستگاه‌ها می‌دهند.
لیفتراک‌های تلسکوپی
پایداری زیاد (با استفاده از قفل شدن اکسل عقب که شاسی را پایدارتر می‌نماید) قابلیت استفاده آسان، انعطاف عملیاتی، پیشرفت و دقت از ویژگی‌های این دستگاه‌ها می‌باشد. بعلاوه با استفاده از تکنولژی بوم‌های تلسکوپی، موتور دیزل و چندکاره بودن این ماشین‌ها را به یکی از بهترین دستگاه‌ها با قابلیت تعمیر و نگهداری آسان نموده است.
معرفی چند شرکت تولید کننده انواع بالابر
بالابر خانگی پارس لیفت
بالابر خانگی اصفهان و بالابر فروشگاهی اصفهان
بالابر خانگی تبریزو
بالابر فروشگاهی تبریزبالابر خانگی ایران هیدرولیک
بالابر ارومیهمنبع:
fa.wikipedia.org