از نظر علمی ، آهک همان اکسید کلسیم است که از حرارت دادن شدید سنگ آهک (کربنات کلسیم طبیعی) بدست می آید.

آهک و گچ ، از جمله موادی هستند که کارآیی آنها از دوران باستان ، توسط بشر شناخته شده است و از آنها در ساختن انواع بناها ، استفاده می شد. موادی مانند آهک ، ساروج و سیمان برای اتصال محکمتر قطعات سنگ و یا چوب بکار گرفته می شد.

مفاهیم آهک مرده و آب آهک

هرگاه بر روی اکسید کلسیم (آهک زنده) ، آب ریخته شود، بر اثر واکنش با آب ، گرما ایجاد می کند که موجب بخار شدن قسمتی از آب می شود. در این عمل ، آهک بر اثر جذب آب ، متورم شده ، سپس به صورت گرد سفیدی در می آید که اصطلاحا «آهک مرده» نامیده می شود، (زیرا در تماس با آب ، دیگر واکنشی از خود نشان نمی دهد) و این عمل را شکفته شدن آهک نیز می گویند.

هر گاه مقداری آب به آهک مرده اضافه شود، به شیر آهک تبدیل می شود که اگر آن را صاف کنیم، محلول زلالی که در حقیقت محلول سیرشده هیدروکسید کلسیم در آب است، حاصل می شود که به آب آهک موسوم است. آب آهک کاربردهای بسیاری در صنایع شیمیایی دارد. مثلا در تهیه هیدروکسید سدیم ، آمونیاک ، هیدروکسید فلزات ، پرکلرین و به ویژه در استخراج منیزیم از آب دریا بکار می رود.

انواع آهک

معمولا از سه نوع آهک در کارهای ساختمانی استفاده می شود.



1. آهک چرب یا پر قوه

این نوع آهک ، حدود چهار درصد ناخالصی همراه دارد و مهمترین ویژگی آن این است که در تماس با آب به شدت شکفته می شود و حجم آن تا حدود ۲.۵ برابر مقدار اولیه اش افزایش می یابد. مخلوط آن با شن در تماس با گاز کربنیک به سرعت خود را می گیرد و سفت می شود، (به مدت ۱۵ روز در مجاورت هوا). از اینرو ، آهک چرب را آهک هوایی نیز می گویند.

2. آهک های کم قوه

این نوع آهک از سنگ آهک هایی که ۵ تا ۶ درصد آهک دارند، تولید می شود و ناخالصی های عمده آن را اکسید آهن (II) گل اُخری ، اکسید سیلیسیم (سیلیس) و اکسید آلومینیوم (آلومین) تشکیل می دهد. از ویژگیهای این نوع آهک آن است که به کندی شکفته می شود و ملاط حاصل از مخلوط آن با شن ، به آرامی در هوا سفت می شود.

3. آهک های آبی

این نوع آهک ، معمولا از سنگ خرید آهک هایی که حدود ۶ تا ۲۲ درصد گل رس دارند، تهیه می شود. از ویژگیهای مهم این نوع آهک آن است که دور از هوا و حتی در زیر آب ، به آهستگی سفت می شود، در تماس با آب خیلی شکفته می شوند و با آب خمیر کم چسب تولید می کند. بطور کلی ، می توان این نوع آهک ها را حد واسط بین آهک های هوایی و سیمان دانست.

روشهای تهیه آهک

روش تهیه کلی آهک ، همان حرارت دادن سنگ آهک (کربنات کلسیم) تا دمای ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ درجه سانتی گراد است. البته ، هر چه دما بالاتر باشد و گاز دی اکسید کربن حاصل ، بهتر از محیط خارج شود، عمل تجزیه سنگ فروش آهک بهتر صورت می پذیرد. اما بطور کلی ، تهیه انواع آهک متفاوت است که در اینجا به چند نمونه اشاره می شود.

تهیه آهک معمولی

برای تهیه این نوع آهک ، از کوره های ثابت و غیره پیوسته یا از کوره های مکانیکی استفاده می شود.

کوره های ثابت و غیر پیوسته:

در این کوره ها که به روش سنتی کار می کنند، خرده های سنگ آهک را در اندازه های تقریبی ۱۰ سانتیمتر روی هم می چینند و سطح آن را با کاه گل می پوشانند. سپس از قسمت پایین با کمک سوخت (بوته ، چوب ، زغال یا نفت سیاه) تا دمای ۱۰۰۰ درجه سانتی گراد به آن گرما می دهند، پس از زمان معینی گرما دادن را قطع کرده ، بعد از آنکه کوره سرد شد، آهک زنده حاصل را خارج می کنند (چون در زمان خالی کردن ، آهک کوره کار نمی کند، از اینرو ، آن را کوره ثابت و غیر پیوسته می گویند.(

کوره های مکانیکی و پیوسته:

این کوره ها نیز انواع مختلف دارند. کوره آلبرگ که در قسمت پایین آن ، شبکه فلزی ضخیمی تعبیه شده است و بر روی آن ، مخلوط زغال (به عنوان سوخت) و سنگ آهک را قرار می دهند. گرمای سوختن زغال ، دمای کوره را بالا می برد و سنگ آهک را تجزیه و به آهک تبدیل می کند. آهک حاصل از پایین شبکه فلزی و گاز دی اکسید کربن نیز از بالای کوره خارج می شود. عیب عمده استفاده از این نوع کوره آن است که مقداری خاکستر زغال در آهک وارد می شود. بازدهی این روش بین ۱۲ تا ۱۴ تن آهک در روز است.

با وجود اینکه آهک بسیار پر کاربرد بوده و در بسیاری مواردی از اون استفاده می شه و ولی برای اینکه بشه مصارف اون رو گسترش داد باید فراوری بشه. آهک خام از سنگ کربنات کلسیم به دست می آید و حاوی ناخالصی های زیادی هست.
به همین خاطر آهک را در دمای بسیار بالایی پخت می کنند تا آهک پخته یا آهک زنده به دست بیاد. بعد با آب دهی به اون می شه آهک شکفته یا آهک هیدراته تولید کرد که بسیار پر کاربرد هست.